Мен - мансапшының тұжырымдамасы

Адамдармен кеңес беру жұмысының негізі мансаптық кеңес беру мамандарына, психологтарға, жеке даму мамандарына және тағы басқа жұмыстың әдістері мен құрылымын жасауға көмектесетін ұзақ мерзімді зерттеулер мен жеке теориялар екенін көп адамдар біле бермейді.

Осы мақаланың негізі ретінде мен Дональд Сюпер теориясын алдым, ол «Мен тұжырымданы» жүзеге асыру арқылы мамандық таңдауды қарастырады. Бұрын еңбек нарығында өзімнің кәсіби дамуымды жаңа бастаған кезде, әрбір адам өзінің мансаптық стратегиясын құрмас бұрын, өзінің қажеттіліктерін түсініп, өзін «Мен шын мәнінде кіммін» деп түсінуді үйренуі тиіс екенін түйсік арқылы түсінетінмін.

Өзіндік құндылықтар туралы санамен байыптайтын өмірдің бұл кезеңі, әр адам 30 жасқа келгенде орнап, 40 жасқа дейін созылуы мүмкін. Себебі 40 жасқа дейін бізде жеке тұлғаның ішкі жетілу процесі жүреді. Шынайы қажеттіліктерімізді түсіне бастаймыз. Бұл уақытша аралықта, адамдар өз өмірін түбегейлі түрде өзгертіп, құндылықтар алмасады, кейбіреулер мамандығын немесе қызмет саласын ауыстырады.

Дональд Сюпер теориясына қайта оралсақ. Ол адам өмірінің бес жас кезеңіне сәйкес кәсіби дамуды, мансаптың уақытша және кеңістіктік өлшемдерінің ерекшеліктері мен күрделілігін қарастырды.

МЕН-ТҰЖЫРЫМДАМА - өзін-өзі бақылау және өзін-өзі бағалау объектісі ретінде өзін-өзі бейнелеу. Бұл көріністер нақты *Мен*— қазіргі уақытта өзімді қалай көремін және *Мен* — кім болуға ұмтыламын қырларынан тұрады.

Әдетте, бұл пікірлер келесі сұрақтарға жауап береді:

Мен кіммін? (рөлдік, мәртебелік сипаттамалар).

Мен қандаймын? (физикалық және психологиялық ерекшеліктері, сипаттамалары).

Мен не қалаймын? (мотивация, құндылықтар, мүдделер).

Мен не істей аламын? (өз қабілеттері туралы).

Маған не тиесілі? (ол үшін маңызды болып табылатын мінсіз және материалдық құндылықтардың сипаттамасы).

Мен үшін не маңызды? (тіпті ақырзаман орнаса да бас тартпайтын нәрселер).

Менің құндылықтарым қандай? (маңызды шешімдер қабылдаған кезде менің драйверім қандай).

МЕН-ТҰЖЫРЫМДАМАНЫ екі санатқа бөлуге болады:

Мансапшының «Мен-тұжырымдама» алға жылжытушысы - бұл өзіміз туралы «+» сенім, бұл бізге қалаған нәрсеге жетуге және мансап сатысында оңай қозғалуға көмектеседі.

Мансапшының «Мен-тұжырымдама» тежеушісі - бұл өзін-өзі бағалауды төмендететін және мансаптық дамуға кедергі келтіретін сенім.

Мансаптық кеңесшінің рөлі барлық күшті жақты күшейту үшін осы «+» және «-» драйверлерін түсіну.

Егер сізге кеңесшінің жұмысы ғана емес, психологтың жұмысы мен сенімді тереңірек деңгейде пысықтау қажет болса, психологпен кеңесуді ұсынамын. Себебі зерттеусіз, сізге жылжу қиын болады.

Мен сізге кішкене тәжірибе ұсынамын.

Қағаз парағын алып,  «Мен кіммін?» сұрағына жиырма түрлі жауап беріңіз. Осылайша сіздің сипаттамаңыз өзіңіз туралы ойларыңызды көрсетеді. Негіз ретінде сіз өткен кез-келген жағдайды және онда қалай болғаныңызды ала аласыз. Бұл жұмыстағы немесе жеке өмірдегі жағдай болуы мүмкін.

Бұл сіздің өзіңіз туралы, қазір емес, сол жағдайда болған сияқты көзқарасыңыз екеніне көз жеткізіңіз. Есіңізде болсын, сіз басқа біреуге емес, өзіңізге жауап бересіз. Сипаттамаларды олар сіздің ойыңызға келетін ретпен орналастырыңыз.

Жауаптармен жұмыс істеп болған соң, қайтадан оқып, өзіңізге тағы бір сұрақ қойыңыз: «Бұл көзқарасым менің мансабымды алға жылжытады немесе баяулатады». Өзіңізге шыншыл болыңыз, бұл өте маңызды.

Сізді баяулататын пікірлермен аздап жұмыс жасаңыз. Өзіңізге жүгініп көріңіз және тағы бірнеше сұрақтар қойыңыз: «Мен неге өзім туралы осылай ойлаймын? Бұған не түрткі болды?»

Егер сіз бұл жаттығуды саналы түрде және толық жауапкершілікпен жасасаңыз, онда сіз ұзақ уақыт іздеген көптеген сұрақтарға жауап аласыз. Есіңізде болсын, өзін-өзі тану немесе МЕН-ТҰЖЫРЫМДАМАНЫ түсіну - бұл сіздің мақсаттарыңызға жетудің 80%-ы.

Автор: Эльмира Салимова, мансап бойынша кеңесші, Samruk Qyzmet жобасының менеджері.